Enfeksiyoz Maddelerin Taşınması Rehberi

ULUSAL MİKROBİYOLOJİ STANDARTLARI (UMS)

Hazırlayan Birim	Klinik Mikrobiyoloji Tanı Standartları Komisyonu
Onaylayan Birim	Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Kategori	Genel
Bölüm	Örnek Yönetimi
Standart No	GEN-ÖY-01
Sürüm No	1.0
Onay tarihi	01.01.2015

İÇİNDEKİLER

Kısaltmalar

UNCETDG

Committee of Experts on the Transport of Dangerous Goods

ICAO

International Civil Aviation Organization

IATA

International Air Transport Association

DGR

Dangerous Goods Regulations

RID

International Carriage of Dangerous Goods by Rail

ADR

European Agreement concerning the International Carriage of Dangerous Goods by Road

IMO

International Maritime Organization

SOLAS

International Convention for the Safety of Life at Sea

GMMOs

Genetically modified microorganisms

GMOs

Genetically modified organisms

UN

United Nations (Birleşmiş Milletler)

PTT

Posta Telgraf Telefon (Genel Müdürlüğü)

UNCETDG

Committee of Experts on the Transport of Dangerous Goods

Kapsam ve Amaç

Maruz kalınması halinde insan ve hayvan sağlığını tehdit edebilecek enfeksiyöz maddelerin ve biyolojik örneklerin taşınması önemli bir konudur; uluslararası ve ulusal düzenlemelere göre yapılması gerekir.

Pek çok ülke kendi ulusal mevzuatında enfeksiyöz maddelerin ve biyolojik Örneklerin taşınmasını düzenlemiştir. Ülkemizde de PTT Genel Müdürlüğü' nün Mektup Postası Tüzüğü (1) ve Sağlık Bakanlığının ilgili Yönetmeliği (2) enfeksiyöz maddelerin ve biyolojik örneklerin kargo veya posta olarak hava, kara ve deniz yolu ile taşınmasını düzenler. Düzenlemelerin hemen hepsi, başlıca uluslararası Hava taşımacılığı ve Birleşmiş Milletler mevzuatından yararlanılarak geliştirilmiştir.

Öte yandan yeterince düzenleme ve yayın mevcut olmakla birlikte uygulamada sorunlar yaşanabilmektedir. Bunlar kısmen uygun paketleme malzemesinin temini ile ilgili maddi sorunlardır. Ancak mevzuatın anlaşılması ve doğru tatbik edilmesine dair hususlar da önemli bir yer tutmaktadır. Bu nedenle uygulamayı kolaylaştırmak için "pratik" hususlara açıklık getiren bir rehbere gereksinim duyulabilmektedir. Taşıma sektörü, özellikle hava yolu, ilgili mevzuat ile sıkı sıkıya bağlıdır ve eğer enfeksiyöz örneği içeren bir paket belirlenmiş normlara (adres, etiketleme, adlandırma, paketin sağlamlık belgesine sahip olup olmaması, vb.) tam manasıyla uygun değilse taşınması ret edilmektedir.

Bu nedenlerle, enfeksiyöz maddelerin başka merkezlere gönderilmesi ile ilgili pratik hususlar hakkında bir Rehberin el altında olmasının sahada laboratuvarlar ve hekimler için yol gösterici olacağı düşünülmüştür. Bu gerekçeler ile hazırlanan bu Rehberde enfeksiyöz maddelerin ve biyolojik örneklerin taşınmasında güncel düzenlemelerde geçen tanımlar ve sınıflandırmalar ile örneklerin gönderilmek üzere paketlenmesi, etiketlenmesi, belgelerinin doldurulması, taşıyıcı ile iletişim gibi hususlar ve kurallar yer almaktadır. Rehberin amacı, kavramsal temelin yaygınlaşmasını sağlamak ve laboratuvarların başka merkezlere* mikroorganizma kültürlerini veya klinik örnekleri gönderirken uygun bir şekilde paketleme yapabilmeleri için adım adım izleyebilecekleri bir prosedür sunmaktır.

Giriş

Enfeksiyöz maddeler pek çok nedenle ülke içinde veya ülkeler arasında taşınırlar. Malzemenin bütünlüğü bozulmadan ve zamanında hedefe varışını kolaylaştırmak için yasal gerekleri karşılayacak şekilde paketlenmesini ve nakliye koşullarını sağlamak göndericilerin görevidir.

Posta, havayolu veya diğer ulaşım sektöründe çalışan personel uygunsuz paketlenmiş örneklerin kırılıp dökülmesi ya da sızması sonucu enfeksiyöz mikroorganizmalara maruz kalma olasılığından endişe duyabilirler. Bu nedenle enfeksiyöz maddeleri içerecek paket, taşıma sırasında hasar potansiyelini en aza indirmek üzere tasarlanmış olmalıdır. Ek olarak, paket, örneklerin zamanında ve doğru işlenebilmesi için, malzemenin bütünlüğünü de korumalıdır (3).

* Klinik laboratuvarlar ve referans laboratuvarları arasında ve referans laboratuvarlar ile uluslararası referans merkezler arasında çeşitli amaçlar için (tanı, doğrulama, moleküler epidemiyolojik analizler, ekternal kalite programları vb.) bütün olası örnek göndermeler kastedilmektedir.

Her gün binlerce enfeksiyöz madde ya da hastalıkların araştırılması, klinik deneyler, sürveyans çalışmaları, antidoping testleri, rutin analizler için toplanmış insan ve hayvan örnekleri çeşitli nedenlerle dünya üzerinde sevk edilmektedir. Kimileri gerektikçe kimileri de düzenli olan göndericiler (bunlar sağlık kurumları, tanı ve araştırma laboratuvarları, ilaç endüstrisi, tıp personeli ya da hastanın bizzat kendisi olabilir) her gün enfeksiyöz maddeleri gönderilmek üzere taşıma sektörüne emanet ederler.

Küresel halk sağlığı için, bu örneklerin, toplandığı yerden analiz edilecekleri yere güvenli, zamanında, verimli ve mevzuata uygun bir şekilde taşınması gerekir. İnsan ve hayvan kaynaklı örnekler -hastanın varsayılan enfeksiyon durumu ne olursa olsun- taşıma ile uğraşanları enfeksiyon riskine karşı korumak için en uygun şekilde paketlenmeli ve taşınmalıdır. Taşıma ile uğraşan personel için enfeksiyon riskleri tamamen ortadan kaldırılamayabilir. Ancak, hiç şüphesiz, asgaride tutulabilir. Öte yandan, paketin zarar görmesi örneğin zamanında yerine ulaşmasını engelleyebilir ve - genellikle analiz için acil bir nedenle gönderilmiş olan örneğe- tanı konamaması anlamına da gelir (4).

Öyleyse, örnek öyle paketlenmelidir ki; (i) nakil sırasında örneği içeren kapta (tüp, şişe vb.) kırılma, delinme, sızdırma olmasın; ancak, (ii) eğer örnek kabında kırılma ya da sızdırma olursa içerik paketin dışına çıkmasın.

Göndericiler, gönderinin hazırlanmasında uygun kararları verebilmeleri için, kendi ihtiyaçlarını ve mevzuatın şartlarını bilmek zorundadırlar. Bu nedenle tehlikeli maddeler mevzuatı ("Dangerous Goods Regulations; DGRs") taşıma sürecine dahil olan tüm çalışanların uygun eğitimden geçmesini gerektirir (4). Gönderenin sorumlulukları ile orantılı uygun bir eğitim, enfeksiyöz maddelerin taşınması için tanımlama, sınıflandırma, ambalajlama, işaretleme, etiketleme, soğutma ve gerekli belgeleri hazırlama hakkında göndericiye gerekli bilgi düzeyini sağlayacaktır.

Uygulamayı iyileştirmenin bir yolu da rehberlerdir ki, bu Rehber de bu gereksinim ile hazırlanmıştır.

Rehberde, enfeksiyöz maddelerin -güvenli paketleme ve taşıma amaçları için- sınıflandırılmaları verilmektedir. Sınıflandırma yaklaşımı başlıca risk değerlendirmesi temeline dayanmaktadır ve tanımlanan her Kategori için paketleme gereklerini açık ve anlaşılır kılmayı hedefler (3). Rehber, enfeksiyöz madde taşınması ile ilgili 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren geçerli olan değişiklikleri de içermektedir (4).

Rehberde ayrıca, enfeksiyöz madde taşınması sürecine katılanlar (gönderen, taşıyıcı ve alıcı) arasında çalışma ilişkisini geliştirmenin önemi vurgulanmaktadır. Temel sorumluluk göndericidedir; gönderici gönderilen örneğin doğru sınıflandırılması, paketlenmesi, etiketlenmesi ve dokümantasyonunu sağlamalı; taşıyıcı ile şeffaf ve güvenilir bir ilişki kurmalı; alıcı belli ve bilinçli olmalıdır.

Uluslararası düzenlemeler

Enfeksiyöz maddelerin her türlü taşıma yoluyla taşınması için uluslararası düzenlemeler Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyinin bir komitesi olan Tehlikeli Maddelerin Taşınması Uzmanlar Komitesi (UNCETDG) tarafından yapılan "tavsiyeler"e dayanmaktadır. Öneriler "Model Tüzük" şeklinde sunulur. Dünya Sağlık Örgütü, UNCETDG ve ICAO'ya danıĢman olarak hizmet verir. Model Tüzük uluslararası modal sözleşmeler ile uluslararası hukukta yansıtılır (ilgili bağlantılar için bkz. Ek-1). Bu sözleşmelerin başlıca tarafları aşağıda verilmiştir:

Havayolu

Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) tarafından yayımlanan Tehlikeli Maddelerin Havayolu ile Güvenli Taşınması için Teknik Talimatlar hukuken bağlayıcı uluslararası düzenlemelerdir.

Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) de Tehlikeli Maddeler Tüzüğünü (DGR) yayınlamıştır. Bu Tüzük ICAO hükümlerini içerdiği gibi ilave kısıtlamalar da getirmektedir (bu Rehberde de bu kısıtlamalardan yeri geldikçe bahsedilmiştir).

ICAO talimatları tüm uluslararası uçuşlarda geçerlidir. Ülke içi uçuşlar için ulusal sivil havacılık otoriteleri ulusal mevzuatı uygular. Ulusal mevzuatlar normal olarak ICAO hükümlerine dayanır ancak devlete göre farklar içerebilir. Bu yerel farklılıklar da ICAO ve IATA dokümanlarında yayınlanmıştır.

Demiryolu

Demiryolu ile Tehlikeli Malların Uluslararası Taşımacılığı Düzenlemesi (RID) Avrupa, Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkeleri için geçerlidir. RID ayrıca Konsey Direktifi 2008/68/EC ile Avrupa Birliği içi ulaşım için de geçerlidir.

Karayolu

Tehlikeli Malların Karayolu ile Uluslararası Taşımacılığı Avrupa Sözleşmesi (ADR) 46 ülke için geçerlidir. Ayrıca, sözleşmenin değiştirilmiş versiyonları Güney Amerika ve Güney-Doğu Asya ülkeleri tarafından kullanılmaktadır. ADR de 2008/68/EC sayılı Konsey Direktifi ile ülkelerin iç ulaşımlarını da düzenler.

Denizyolu

Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) tarafından yayınlanan Uluslararası Denizcilik Tehlikeli Maddeler Kodu uygulamaları "Denizde Can Emniyeti için Uluslararası Sözleşme (SOLAS)"nin bütün tarafları için zorunludur.

Posta hizmetleri

Dünya Posta Birliği (UPU) tarafından yayımlanan Mektup Gönderme Kitabı da temel olarak ICAO hükümlerine ve Birleşmiş Milletler "tavsiyeleri"ne dayanır.

Birçok ülke kendi ulusal tehlikeli maddeler mevzuatında bütünüyle Birleşmiş Milletler Model Tüzüğünü benimsemiştir. Bazı ülkeler varyasyonlarını kullanır. Ulusal yetkililer varsa bu varyasyonlar hakkında bilgi vermekle yükümlüdürler.

ÖZET NOTLAR
Enfeksiyöz maddelerin taşınmasını kim düzenler?	İlgili organizasyonlar ve mevzuat Birleşmiş Milletler – Uzman Komitesi (UNCTDG) Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) Dünya Posta Birliği (UPU) Karayolu/Demiryolu taşımacılığı (ADR/RID) TC Ulaştırma Bakanlığı Mektup Postası Tüzüğü TC Sağlık Bakanlığı Enfeksiyöz Madde Taşıma Yönetmeliği
Göndericinin sorumlulukları nelerdir?	Göndericinin sorumlulukları Göndereceği enfeksiyöz materyali; sınıflandırmak "uygun gönderi adı"nı ve "UN numarası"nı belirlemek paketlemek İlgili belgeleri (taşıma, gümrük vb.) hazırlamak Taşıyıcıyı ayarlamak Alıcıyı bilgilendirmek
Enfeksiyöz maddeleri gönderebilmek için eğitim almak şart mıdır? Neden?	Enfeksiyöz madde taşınmasında eğitim Enfeksiyöz maddelerin taşınması eğitim gerektirmektedir ve göndericiler eğitilmelidir. Eğitim gereklidir, çünkü Halk sağlığı ve güvenliği söz konusudur "Uluslararası uyum gereklerinin ve mevzuatın iyi anlaşılmasını sağlamak gereklidir Uygunsuz paketleme taşıyıcı tarafından ret edilir Uygun paketleme ve gönderme kazanılması gereken bir yetenektir. IATA eğitimi alınması zorunlu değildir. IATA havayolu eğitimine odaklanmaktadır. Ancak küresel bir ortak yol için IATA ve diğer partnerler arasında işbirliği vardır. DSÖ de bu çerçevede eğitim programları geliştirmiştir.
Uygunsuz paketleme ve gönderimin riskleri nelerdir?	Uygunsuz paketleme ve gönderimin riskleri Enfeksiyöz ajanlara maruziyet riski Başarısız ya da gecikmeli paket gönderimi - gümrükte durdurulan gönderimler Bir kurye/taşıyıcı bulma zorluğu Olay ya da kaza durumunda panik yaşanması olasılığı Adli takip veya para cezaları
Uygun paketleme ve gönderimin faydaları nelerdir?	Uygun paketleme ve gönderimin avantajları Çalışanların, halkın ve çevrenin korunması Paketin zamanında yerine ulaşması Bir kurye/taşıyıcı bulma olasılığının artması Mevzuata uyumluluk

Tanımlar

Tanımlar Birleşmiş Milletlerin Model Tüzüğünden alınmış olup, aşağıda italik karakterlerle verilmektedir.

Enfeksiyöz maddeler

Taşıma amaçları için, patojenleri içerdiği bilinen veya patojenleri içerdiği mantıklı nedenlerle öngörülen maddeler enfeksiyöz maddeler olarak tanımlanmaktadır. İnsanda veya hayvanlarda hastalığa yol açabilen mikroorganizmalar (bakteriler, virüsler, riketsiyalar, parazitler, mantarlar) ve prionlar gibi diğer ajanlar da patojenler olarak tanımlanır.

Tanım açıkça istisna kabul edilenler hariç tüm örnekler için uygulanır (istisnalar için aşağıya bakınız). Taşıma güvenliği önlemleri bağlamında "enfeksiyöz maddeler" ile "enfeksiyöz materyal" aynı anlamda olup, bu Rehberde "enfeksiyöz maddeler" terimi tercih edilmiştir.

Kültürler

Kültürler patojenleri çoğaltmak için uygulanan işlemin bir sonucudur. Aşağıda verildiği üzere bu tanım hasta insan ya da hayvan örneklerini içermez.

Enfeksiyöz maddelerin sınıflandırılmasında bu farklar oldukça önemlidir ve paket seçimini belirlemektedir. Aşağıda “Sınıflandırma” başlığı altında verilecektir.

Hasta örnekleri

Hasta örnekleri, araştırma, tanı, inceleme aktiviteleri, hastalık tedavisi ve önlenmesi gibi amaçlarla doğrudan insanlardan ya da hayvanlardan alınmış her türlü çıkartılar, sekresyonlar, kan ve kan ürünleri, dokular ve doku sürüntüleri ya da vücut parçalarını içeren insan ya da hayvan materyalleridir.

Biyolojik ürünler

Biyolojik ürünler, canlı organizmalardan elde edilerek, ulusal otoritenin uygunluk gerekleri doğrultusunda üretilmiş ve piyasaya sürülmüş, özel ruhsatlandırma kurallarına tabi ve insanlarda ya da hayvanlarda hastalıkların önlenmesi, tedavisi veya tanısı amacıyla kullanılan ya da bunların araştırılması ve geliştirilmesi için deneysel çalışmalarda kullanılan ürünlerdir.

Bunlar arasında örneğin aşılar gibi geliştirilmiş veya geliştirilmekte olan ürünler bulunur, fakat bunlarla sınırlı değildir.

Genetik olarak modifiye mikroorganizmalar ya da organizmalar

Genetiği değiştirilmiş mikroorganizmalar enfeksiyöz madde tanımına girmezler ve Sınıf 9 (çevre için tehlikeli maddeleri de içeren “çeşitli tehlikeli maddeler” sınıfı) içinde sınıflandırılırlar. GMMO ve GDO'lar kaynak, transit ve hedef ülkelerin yetkili makamları tarafından kullanımına yetki verildiği sürece Tehlikeli Maddeler Tüzüğüne (DGR) tabi değildir. Genetiği değiştirilmiş canlı hayvanlar da kalkış ve varış ülkelerinin yetkili makamlarının hüküm ve koşulları altında taşınacaktır.

Tıbbî veya klinik atıklar

Tıbbi veya klinik atıklar hayvanların veya insanların tıbbi tedavisinden ya da biyo- araştırmalardan açığa çıkan atıklardır.

Enfeksiyöz Maddelerin Sınıflandırılması

Tehlikeli maddelere, ait oldukları tehlike sınıflamasına ve bileşimine göre "UN numarası" ve "uygun gönderi adı" verilir. Uygun gönderi adları tehlikeli maddeyi ya da materyali açıkça tanımlamak için kullanılmaktadır.

Tehlikeli maddeler 9 sınıf halinde sınıflandırılırlar (bkz. Kutu 1) (5).

Enfeksiyöz maddeler 'Tehlikeli Maddeler Sınıflaması'nda Bölüm 6.2de Sınıflandırılmışlardır ve duruma göre UN 2814, UN 2900, UN 3291 veya UN 3373 numaralarını alırlar (4).

Enfeksiyöz madde göndericilerini 'Tehlikeli Maddeler Sınıflaması'ndaki Sınıf 6'dan başka ilgilendiren sınıflar; Sınıf 2, Sınıf 3 ve Sınıf 9'dur (bkz. Kutu 2).

Enfeksiyöz madde göndericilerini öncelikle ilgilendiren Bölüm 6.2 kapsamında da 3 madde sınıfı bulunur (4).

Bunlar basitçe aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Kategori A (Enfeksiyöz maddeler)

  Örneğin;

  Ebola virüs

  Bacillus anthracis (sadece kültür)

• Kategori B (Biyolojik maddeler)

  Örneğin;

  Bacillus anthracis (hasta numunesi)

  Yüksek patojen kuş gribi virüsü (hasta numunesi)

• İstisnalar

  (Muaf insan/hayvan numuneleri)

  Örneğin;

  Hamilelik testi

  İlaç taraması vb.

  Testlerde kullanılan antiserumlar

  Tıbbi değerlendirmeye göre patojen varlığına dair gerçekten küçük bir ihtimal olması durumu

Aşağıdaki kısımlarda Bölüm 6.2 kapsamındaki bu kategoriler yakından incelenecektir

Kategori A

Transportu esnasında maruz kalındığı takdirde, sağlıklı insanlarda veya hayvanlarda kalıcı sakatlığa ya da hayatı tehdit eden veya öldürücü hastalığa neden olabilecek formdaki bir enfeksiyöz maddedir. Bu kriterleri karşılayan maddelerin belirleyici örnekleri Ek-2'deki tabloda verilmiştir

NOT: Maruziyet, enfeksiyöz madde koruyucu paketin dışına sızdığı takdirde, insanların veya hayvanların fiziksel teması sonucu meydana gelir.

Kategori B

Kategori A'da olmak için gerekli kriterleri karşılamayan bir enfeksiyöz maddedir. Kategori B‟deki bir enfeksiyöz madde UN 3373 ile işaretlenecektir.

NOT: UN 3373 için 'uygun gönderi adı' BİYOLOJİK MADDE, KATEGORİ B (BIOLOGICAL SUBSTANCE, CATEGORY B) şeklindedir.

İstisnalar (Muaf maddeler)

"İstisnalar (Muaf maddeler)" kategorisi, tehlikeli madde düzenlemeleri ve gerekleri kapsamına girmeyen türden biyolojik maddelerle ilgili hususları düzenler. Bunlar genellikle enfeksiyöz maddeleri içermeyen veya mikroorganizmaları içerseler bile insanlarda ya da hayvanlarda hastalığa neden olma olasılığı bulunmayan maddelerdir (bkz. Tablo 1) (4).

Tablo incelendiğinde 8. sıradaki ifadenin diğerlerinden biraz farklı olduğu dikkati çekecektir. Burada bir 'madde'nin "muaf" olup olmadığını belirlemek için bir profesyonel (tıbbi) karar unsuru da gereklidir. 'Karar'ın özelliği ise, kaynağın (insan veya hayvan) bilinen tıbbi öyküsü, semptomları ve bireysel koşulları ile yerel endemik duruma dayanmasıdır (4). Anlamını açmak gerekirse; ifadenin kapsamına giren maddeler esasen enfeksiyöz hastalık harici (veya enfeksiyöz hastalık olasılığı harici) durumlarda alınmış bütün klinik örneklerdir. Buna dayanarak taşınabilecek maddeler (örnekler) için fikir verecek bir liste ise şu şekilde olabilir:

1. kolesterol düzeylerini, kan glikoz düzeylerini, hormon düzeylerini veya prostat spesifik antijeni (PSA) izlemek için kan veya idrar testleri örnekleri;
2. insanlar veya hayvanlar için enfeksiyöz olmayan hastalıkların araştırılması veya terapötik ilaç izleme amacıyla kalp, karaciğer veya böbrek fonksiyonları gibi organ işlevlerini izlemeyi gerektiren durumlar için örnekler;
3. sigorta veya iş başvurusu amaçları için testler örnekler;
4. uyuşturucu ya da alkol varlığını belirlemek için testler;
5. gebelik testi;
6. kanser araştırmak için biyopsi;
7. insanlarda veya hayvanlarda enfeksiyon yokken yapılan antikor aranması testleri (ör., aşıya bağlı bağışıklık durumunun araştırılması, otoimmün hastalığın teşhisi vb.)

Tablo 1. Tehlikeli madde düzenlemeleri ve gerekleri kapsamına girmeyen türden biyolojik maddelerle ilgili hususları kapsayan "istisnalar" kategorisi.

RIQAS Maternal Screenıng	Yorum
Enfeksiyöz madde içermeyen ya da insanlarda ya da hayvanlarda hastalık yapması olası olmayan maddeler İnsanlarda ya da hayvanlarda patojenik olmayan mikroorganizmaları içeren maddeler İçindeki bütün patojenlerin herhangi bir sağlık riski oluşturmayacak şekilde nötralize ya da inaktive edildiği maddeler Büyük oranda bir enfeksiyon riski oluşturmadığı düşünülen (gıda ve su örnekleri de dahil olmak üzere) çevresel örnekler Kurutulmuş kan spotları ve dışkıda gizli kan tarama testleri Transfüzyon amaçlı ya da transfüzyon ya da transplantasyonda kullanılacak kan ürünlerinin hazırlanması amacıyla toplanmış kan ve/veya kan bileşenleri ve transplantasyonda kullanılması amaçlanan her türlü doku ya da organ Dekontamine edilmiş tıbbi ya da klinik atıklar	Bu "istisnalar" için herhangi bir paketleme gerekliliği YOKtur.
8. Patojenlerin varlığına yönelik küçük de olsa bir olasılık olduğuna dair profesyonel bir görüş*	Üçlü paketleme

* özelliği itibariyle tehlikeli madde düzenlemelerine girmeyen insan veya hayvan numuneleri (klinik örnekler) minimal de olsa patojen taşıma olasılığı nedeniyle temel sızdırmaz "üçlü paketleme" gerektirir.

* Uygun gönderi adı yazılırken aradaki virgül unutulmamalıdır! Uluslararası gönderilerde uygun gönderi adı İngilizce yazılmalıdır; yine aradaki virgül unutulmamalıdır!

Gönderilerin Taşımaya Hazırlanması

Genel Hususlar

Kategori A enfeksiyöz maddelerin (UN 2814 ve UN 2900) ve Kategori B enfeksiyöz maddelerin (BM 3373) yarattığı tehlikeler farklı olduklarından dolayı, bu iki kategori için paketleme, etiketleme ve dokümantasyon gereksinimleri arasında farklılıklar vardır.

Paketleme gereklilikleri UNCETDG tarafından tanımlanır ve Paketleme Talimatları P620 ve P650 olarak yayınlanır (Laboratuvarların örnek gönderimi sırasında ihtiyaç duyabilecekleri ayrıntılar için bkz. 4 no.lu Kaynak).

Değişiklik gereksinimleri ve düzenli güncellemeler belirtilen Komite tarafından yapılmaktadır. Güncel paketleme şartları aşağıdaki bölümlerde verilmektedir.

Temel "Üçlü Paketleme" sistemi

Bu paketleme sistemi bütün enfeksiyöz maddeler için kullanılacaktır.

Üçlü paketleme gönderilen maddeyi korumak için üç ayrı muhafaza katmanı içerir. Bu katmanlar birincil, ikincil ve dıĢ kaplardan oluĢur (bkz. Şekil 1):

Birincil kap, örneği içeren birincil su geçirmez, sızdırmaz kaptır. Kap kırılma veya sızıntı durumunda tüm sıvıyı emmek için yeterli emici malzeme ile paketlenir.

İkincil kap, birincil kabı içine alan ve koruyan dayanıklı, su geçirmez, sızdırmaz kapdır. Birden fazla birincil kap bir ikincil kap içine yerleştirilebilir. Ancak, kırılma veya sızıntı durumunda tüm sıvıyı emmeye yetecek kadar ek emici malzeme kullanılmalıdır.

Dış kap. Nakliye için ikincil kap bir üçüncü (dış) kabın ya da ambalajın içine yerleştirilir. Bu gönderinin en dıĢ katmanıdır ve içeriğini taşıma esnasındaki olası fiziksel hasar gibi dış etkilerden korur. Kabul edilebilir en küçük dış boyutları 10 x 10 cm olacaktır.

Her tamamlanmış paket normalde doğru işaretlenmiş, etiketlenmiş ve (geçerliyse) uygun nakliye belgeleri doldurulmuş olmalıdır. Bu özellikler için şartlar, aşağıdaki bölümlerde tarif edilmektedir.

Kategori A Paketleme Gereklilikleri

Paketleme

Kategori A'ya giren enfeksiyöz maddeler sadece Birleşmiş Milletler sınıf 6.2 spesifikasyonlarını karşılayan ve Paketleme Talimatı P620 ile uyumlu ambalajı içinde sevk edilebilir (Paket Talimatı P620 için bkz. Kaynak 4). Bu Şart, paket için sıkı performans kriterlerinin yerine getirilmesini zorunlu kılar.

Performans kriterleri

Paketin performans kriterlerini karşılayıp karşılamadığını ortaya koyan testler testler; 95 kPa'da basınç testi, 9 metreden düşme testi, 7 kg'da delinme testi ve istifleme testini içerir.

Dış paket, paketin yetkili makamı ikna edecek performans testlerini geçtiğini gösteren Birleşmiş Milletlerin (UN) spesifikasyon işaretlemesini (UN specification marking) taşıyacaktır (bkz. şekil 2).

Birincil ya da ikincil kap en az 95 kPa basınç farkına karşı koruyabilecek özellikte olacaktır. Tek başına UN spesifikasyon işaretlemesi, ambalajın bunun için bir testten geçirildiğini olduğunu göstermez; kullanıcılar, tamamlanmış bir paketin bu gereksinimi karşılar özellikte olup olmadığını tedarikçiye sormalıdırlar.

Dünya genelinde “Paket Talimatı P620” ile uyumlu ambalaj üretebilen çok sayıda tedarikçi mevcut değildir. Ancak internet üzerinden uygun bir ulusal veya uluslararası arama motoru ile ve anahtar sözcükler olarak 'UN packaging' ya da 'UN infectious substance packaging' ifadeleri kullanılarak gerekli bilgilere ulaşılabilir (ayrıca bkz. Kutu 3).

Taşınabilir miktar

Yüzey ulaşımında (kara, demiryolu, deniz) paket başına maksimum miktar sınırlaması yoktur.

Ancak havayolu taşımacılığında paket başına miktar sınırlamaları aşağıdaki gibidir:

• yolcu uçağı için 50 mL veya 50 g
• kargo uçakları için 4 litre veya 4 kg

50 mL'den fazla kapasiteli herhangi bir birinci kabı içeren paketlerin kapaklar yukarı gelecek Ģekilde taşınması gerektiği dış ambalajın üzerinde gösterilecektir. Oryantasyon etiketleri ("UP" okları) dış ambalajın iki zıt tarafına yapıştırılmış olacaktır.

İşaretleme

Paketler; paketin içeriği ve tehlikenin doğası hakkında bilgi sağlamak üzere ve uygulanan ambalaj standartlarını ifade etmek için işaretlenir (bkz. şekil 2).

Paketler veya üst ambalajların (birden fazla paketi içeren ambalaj; 'overpacks') tüm işaretleri açıkça görülebilir olacak; bu işaretler başka herhangi bir etiket veya işaretle üst üste gelmeyecek şekilde yerleştirileceklerdir. Her paket, dış ambalaj veya üst ambalaj ('overpacks') üzerinde aşağıdaki bilgileri göstermelidir:

• Göndericinin adı ve adresi
• Sorumlu kişinin adı ve telefon numarası (sorumlu kişi aynı zamanda gönderi hakkında gerekli bilimsel ve teknik bilgiye sahip olmalıdır)
• Alıcının adı ve adresi
• UN numarası ve bunu takip edecek şekilde 'uygun gönderi adı' (UN 2814 "ENFEKSİYÖZ MADDE, İNSANLARI ETKİLER" veya UN 2900 "ENFEKSİYÖZ MADDE, sadece HAYVANLARI ETKİLER" gibi ve içeriğe uygun olarak). Teknik isimlerin paketin üzerine yazılması gerekmez.
• Depolama için sıcaklık gereksinimleri (isteğe bağlı)
• Kuru buz veya sıvı azot kullanıldığında: soğutucunun teknik adı, uygun UN numarası ve net miktar

Etiketleme

İki etiket türü vardır:

(a) tehlike etiketleri – bunlar tüm sınıflarda en tehlikeli maddeler için gerekli olan etiketlerdir ve 45^O açıyla yerleştirilmiş kare şeklindedir ('diamond-shaped')

(b) kullanım etiketleri - bazı tehlikeli maddeler için gereklidir; çeşitli şekillerde olabilir; tehlike etiketlerine ek olarak ya da tek başına kullanılır.

Özel tehlike etiket(ler)i gönderilecek her türlü tehlikeli madde için (özellikle muaf tutulmadığı sürece) her paketin dış yüzeyine yapıştırılacaktır.

Kategori A enfeksiyöz maddeler için önem taşıyan etiketler aşağıda verilmektedir:

Etiket adı Enfeksiyöz madde.

Asgari boyut 50 × 50 mm

Bir paket üzerindeki etiket sayısı 1

Renk Siyah ve beyaz

"ENFEKSİYÖZ MADDE" ifadesi yazılı olmalıdır.

Bazı ülkelerin mevzuatına göre, "hasar veya sızıntı durumunda derhal bir Halk Sağlığı Kurumuna bildirin" ifadesi de burada yer alır.

Etiket adı Çeşitli tehlikeli maddeler

Asgari boyut 50 × 50 mm

Bir paket üzerindeki etiket sayısı 1

Renk Siyah ve beyaz

Etiket adı Oryantasyon etiketi

Asgari boyut Standart A7: 74 × 105 mm

Bir paket üzerindeki etiket sayısı 2 adet, karşı yüzlere olacak şekilde

Renk Siyah ve beyaz veya kırmızı ve beyaz

Enfeksiyöz madde sıvı nitrojende gönderilebilir. Bazı durumlarda da birden fazla enfeksiyöz madde paketi bir büyük ambalaj içine konarak gönderilmek istenebilir. Sıvı nitrojen tehlike ve kullanma etiketleri ile üst ambalajların ('overpacks') etiketlenmesi kuralları için Kaynak 4'e başvurulmalıdır.

Dokümantasyon

Hazırlanan paketi gönderebilmek için nakliye belgeleri gereklidir.

Gönderici tarafından hazırlanacak ve imzalanacak belgeler:

• Havayolu için - Tehlikeli Madde Deklarasyon belgesi (bkz. Ek-3)
• Bir paket listesi / proforma fatura (alıcının adresi, paket sayısı, içindekilerin detayı, ağırlığı ve değerini^† içeren)
• Gerekiyorsa, bir ithalat ve/veya ihracat izni ve/veya beyanı
  Gönderici veya göndericinin kurumu tarafından hazırlanacak belgeler:
• Havayolu taşımacılığı için bir hava irsaliyesi ('airway bill') veya karayolu, demiryolu ve denizyolu ile taşınacak paketler için eşdeğer belgeler.

UN 2814 ve UN 2900 için, içeriğin ayrıntılı bir listesi ikincil kap ve dış kap arasına kapalı bir zarf ile konmuş olacaktır.

Dokümantasyon amaçları için, 'uygun gönderi adı'nın yanı sıra içeriğin teknik adı da -belgelerin ilgili kısımlarına- yazılacaktır. Teknik adın paketin üzerinde gösterilmesine gerek yoktur.

Taşınacak enfeksiyöz maddelerin ne olduğu bilinmiyor, ancak Kategori A'ya girme kriterlerini karşıladığı düşünülüyorsa, uygun UN 2814 veya UN 2900 numarası verildikten başka, -dış ambalaj üzerinde değil fakat- taşıma belgesi üzerinde uygun gönderi adını, parantez içinde "şüpheli Kategori A enfeksiyöz madde" kelimeleri takip edecektir.

^†Uluslararası taşımacılıkta, eğer paket içindeki ücretsiz temin edilen bir şey ise, gümrük amaçları için minimal bir değer belirtilmesi gerekmektedir

Kategori B Paketleme Gereklilikleri

Paketleme

Kategori B enfeksiyöz maddeler, Kategori A'ya girmeyen patojen mikroorganizma kültürlerini ve bir patojen içerdiğinden şüphelenilen tanı ya da araştırma amaçlı klinik örnekleri içerir ve "BİYOLOJİK MADDE" olarak adlandırılır. Burada da, kara ve deniz taşıma yolları dahil, "üçlü paketleme sistemi" kullanılacaktır. Ancak, paket için performans testi belgeleri gerekmemektedir.

Taşınabilir miktar

Yüzey ulaşımında (kara, demiryolu, deniz) paket başına maksimum miktar sınırlaması yoktur.

Ancak havayolunda paket başına miktar sınırlamaları aşağıdaki gibidir:

• (sıvılar için) birincil kap 1 litreyi geçemez ve bir dış paket fazla 4 litre içerebilir
• (katılar için) vücut parçaları, organlar ya da bütün bedeni içeren paketler dışında, dış paket 4 kg’dan fazla madde içeremez.

İşaretleme

Her paket aşağıdaki bilgileri içerecektir:

• Havayolu için - Göndericinin adı, adresi ve telefon numarası
• Alıcının adı, adresi ve telefon numarası
• -'uygun gönderi adı' ("BİYOLOJİK MADDE, KATEGORİ B") ve bunun yanına şekil 7'de gösterilen işaret (UN 3373 numarasını taşıyan işaret)
• Depolama için sıcaklık gereksinimleri (isteğe bağlı)
• Havayolu için - Kuru buz kullanıldığında: soğutucunun teknik adı, uygun UN numarası ve net miktar (bkz. Şekil 4) (NOT: Kuru buz veya sıvı azot kullanımının detayları için ayrıca bkz. Kaynak 4).

Kategori B enfeksiyöz maddelerin taşınmasında şekil 7'de verilen işaret kullanılır.

Asgari boyut - kareyi oluşturan çizgi en az 2 mm kalınlığında ve harfler ile rakamlar en az 6 mm yüksekliğinde olmalıdır. Havayolu taşımacılığı için, karenin tam boyutu en az 50 × 50 mm olmalıdır

Renk – belirli bir renk belirtilmemiştir, ancak işaret dış paketin yüzeyinde, zemin rengine kontrast, açıkça görünür ve okunaklı olmalıdır.

"BİYOLOJİK MADDE, KATEGORİ B" kelimelerinin harfleri en az 6 mm yüksekliğinde olmalı ve bu işaretin yanında gösterilmelidir.

Dokümantasyon

Kategori B enfeksiyöz maddeler için tehlikeli maddeler dokümantasyonu (göndericinin deklarasyonu vb.) gerekli değildir. Aşağıda verilen nakliye belgeleri gereklidir.

Gönderici tarafından hazırlanacak ve imzalanacak belgeler:

• Uluslararası gönderiler için – alıcının ve göndericinin adresleri, paket sayısı, içindekilerin detayı, ağırlığı ve değerini içeren bir paket listesi/proforma fatura (NOT: Eğer taşınan madde ücretsiz ise "hiçbir ticari değeri yoktur" ['no commercial value'] ifadesi görünür olacaktır).
• Gerekiyorsa, bir ithalat ve/veya ihracat izni ve/veya beyanı

  Gönderici veya göndericinin kurumu tarafından hazırlanacak belgeler:

• Havayolu taşımacılığı için bir hava irsaliyesi ('airway bill') veya karayolu, demiryolu ve denizyolu ile taşınacak paketler için eşdeğer belgeler.

Paketleme amaçları için enfeksiyöz maddelerin ve hasta örneklerinin sınıflandırılmasına bir akış şeması Ek-4'de verilmiştir.

Kategori A ve Kategori B ile "muaf" örnek paketlerinde kullanılacak etiket ve işaretlemeler bir arada Ek-5'de verilmiştir

Diğer Gereklilikler ve Hususlar

Muaf insan/hayvan örneklerinin paketlenmesi

Muaf insan/hayvan örnekleri de üçlü paketleme ile gönderilir (bkz. şekil 8) İkincil kap sızdırmazlık sağlanacak şeklide bantlanmış bir plastik torba olabilir. Dış paket yeterince sağlam olmalı; üzerinde gönderici ve alıcı adı ve adres bilgilerinden başka sadece "Muaf İnsan/Hayvan Örneği" ("Exempt Human/Animal Specimen") yazılı olmalıdır.

Üst ambalaj ("overpack")

Tek bir gönderici tarafından aynı hedefe gönderilmek üzere birkaç paket bir araya getirilerek bir büyük paket oluĢturulduğunda "üst ambalaj (overpack)" terimi kullanılır. İçeriği korumak için soğutucu kullanıldığı zaman üst ambalaj yalıtılmış kapları ya da termosları içerebilir.

Bir üst ambalaj kullanıldığı zaman, paketler üzerinde gösterilen gerekli işaretler ve etiketlerin üst ambalajın en dış tabakası üzerinde de tekrarlanması gerekir. Bu gereklilik Kategori A ve B enfeksiyöz maddeler için geçerlidir. Üst ambalajların üzerinin ayrıca "overpack" kelimesi ile işaretlenmiş olması gerekmektedir.

NOT: Sadece UN spesifikasyon işareti üst ambalaj üzerinde tekrar gösterilmez!

Paketleme materyalinin tekrar kullanımı

Gönderi paketleri yeniden kullanılabilir. Gönderici bir paketi yeniden kullanmayı planlıyorsa, paket mutlaka uygun şekilde dezenfekte edilmelidir. Gönderici, bir paketi tekrar kullanmadan önce üzerindeki tüm işaret ve etiketlerin şimdi göndermek istediği maddenin gereklerini yansıttığından emin olmalıdır. Eğer gönderici bir boş paket göndermeyi planlıyorsa, üzerindeki tüm -uygulanabilir olmayan- etiket ve işaretlemeler kaldırılmalı veya kapatılmalıdır.

Boş paketin geri gönderilmesi

Boş bir paket göndericiye veya başka bir yere gönderilmeden önce, olası bir kontaminasyon için uygun şekilde dezenfekte veya sterilize edilmelidir. Enfeksiyöz madde içeriği ile ilgili herhangi bir etiket veya işaretlemeler (varsa) kaldırılmalı veya kaplanmalıdır.

Soğutucular

Kategori A ve B enfeksiyöz maddeleri taşınma esnasında stabilize etmek için soğutucuların kullanılması gerekebilir. Soğutma gerektiren enfeksiyöz maddeler paketlenirken P620 veya P650 Paket Talimatlarında belirtilen gereksinimleri karşılamak zorundadırlar. Soğutucu kullanılırken dikkat edilecek başlıca hususlar aşağıda sıralanmıştır:

• Buz, buz pedleri veya kuru buz, ikincil kap ve dış kap arasına veya çoklu paket için üst ambalaj yapılmış ise dış paketler ve üst ambalaj arasına konur.
• Islak buz sızdırmaz bir kapta konur; dış veya üst paket de sızdırmaz olmalıdır.
• Kuru buz sıvı faza geçmeden çok hızla buharlaşabilen bir maddedir. Eğer çıkan CO₂ gazının salınmasına izin vermeyecek şekilde sızdırmaz bir kaba konmuşsa patlama riski vardır. Bu nedenle kuru buz kesinlikle birincil ya da ikincil kap içine konmamalıdır. Kuru buz kullanıldığında paketleme CO₂ gazının serbest kalmasına izin vermelidir. Kuru buz için özel olarak tasarlanmış yalıtılmış paket kullanılabilir. Ambalaj talimatı P003'e (ICAO/IATA PI954) uyulur.
• İkinci kap dış kabın içine, buz veya kuru buz eridiğinde oluşacak boşluğun içinde konumu bozulmayacak şekilde, güvenli yerleştirilmiş olmalıdır.
• Eğer bir Kategori A enfeksiyöz madde gönderisi için kuru buz kullanılacaksa detaylar gönderici tehlikeli madde deklarasyon formunda da yazılmış olacaktır. Eğer bir Kategori B enfeksiyöz madde veya "Muaf" örnek gönderisi ile kuru buz kullanılacaksa, bunlarda tehlikeli madde deklarasyon formu gerekmez
• Ancak her durumda en dış paketin üzerinde kuru buz tehlike etiketi (bkz. şekil 4) ile UN numarası ve 'uygun gönderi adı' ve kuru buz ifadesini takip eden "AS COOLANT" ("soğutucu olarak") kelimelerini ve kilogram olarak kuru buzun net miktarını gösteren de dahil olmak üzere uygun işaretler yapıştırılmış olacaktır. Şekil 9' da kuru buz içeren paketlerde kullanılması gereken etiket ve işaretlemeler özetlenmiştir.

NOT: Kuru buz veya sıvı azot kullanımının detayları için ayrıca bkz. Kaynak 4.

Eğitim

Tehlikeli Maddeler Tüzüğü (DGR) taşıma süreçlerine dahil tüm personelin uygun eğitimleri almasını gerektirir.

Kategori A enfeksiyöz maddeler sadece yetkili yapıların kurslarından (onaylı kurslar; DSÖ vb.) eğitim almış ve sınavlarından geçmiş personel tarafından paketlenebilir, gönderilebilir (4).

Kategori B enfeksiyöz maddelerin paketlenmesi ve gönderilmesi için kullanıcıya paketin hazırlanması ile ilgili açıklayıcı talimat dokümanları (kullanma kılavuzu) verilir; bu, bu maddelerin taşınması için yeterli "eğitim" olarak kabul edilir (4). Ancak, bu tür örnekler diğer tehlikeli maddeler (ör., yanıcı sıvılar, radyoaktif maddeler, sıvılaştırılmış gazlar, vb.) ile birlikte gönderilmesi gerekiyorsa, bu durumda personel uygun prosedürler konusunda eğitilmelidir.

Eğitim ve farkındalık Kategori B enfeksiyöz maddelerin taşınmasında görev alan tüm personel için de önemlidir.

Sadece uygun rehberlik ve eğitim yoluyla göndericilerin, sevk edilecek maddeyi doğru sınıflandırması ve uygun paketi seçip hazırlaması sağlanabilir. Taşıma sektörünün işverenleri de personelin enfeksiyöz maddeleri içeren paketleri tanıma ve kullanımı için uygun prosedürler konusunda ve dökülmelerde ne yapacakları ya da kendilerini nasıl koruyacakları konusunda eğitimlerini sağlamalıdırlar.

Taşıma planı

Enfeksiyöz maddelerin doğru sınıflandırılması, paketleme, etiketleme ve taşıma için gerekli tüm belgeleri sağlamak göndericinin sorumluluğundadır.

Enfeksiyöz maddelerin düzgün taşınması (paketin güvenli, zamanında ve iyi durumda varması) gönderici, taşıyıcı ve alıcı arasında iyi bir işbirliği gerektirir. Bu işbirliği üç taraf arasında iyi bir çalışma ilişkisine ve etkili iletişime bağlıdır.

Tehlikeli olsun, olmasın, herhangi bir maddenin taşınması, taşıyıcı açısından ticari bir meseledir. Birleşmiş Milletlerce tehlikeli maddeler için tanımlanmış kurallar hükümetlerin mevzuat gereksinimlerini yansıtır. Nitekim UN Model Tüzükleri farklı ülkelerde yerel farklarla uygulanıyor olabilir. Ayrıca, bir malı taşımak istemeyen bir taşıyıcı bunu yapmak için herhangi bir yasal yükümlülük altında değildir.

Birçok taşıyıcı (havayolu, TIR’lar ve deniz nakliyesi) "özel şirket"tirler ve malların taşınmasını reddetme veya ilave gereklilikler ekleme hakkına sahiptirler. Nitekim son yıllarda belirli malları taşımayı reddeden veya yeni koşullar ekleyen bazı firmalar ortaya çıkmıştır. Bu koşullar yasal gerekliliklere çelişmediği gibi bu tür eylemler de yasadışı değildir.

Havayollarında yürürlükte olan ana taşıyıcı kısıtlamaları ICAO ve IATA tarafından listelenir. Bazı havayolları kesinlikle tehlikeli madde taşımazken, diğer bazıları da belli sınırlar içinde taşırlar. Farklı taşıma modları için taşıyıcı kısıtlamaları merkezi olarak yayınlanmadığından paydaşlar arasında uyum esastır. Başarılı bir taşıma sağlanmasında gönderici, taşıyıcı ve alıcının belirli sorumlulukları vardır.

Göndericinin sorumlulukları

• Alıcı ile önceden görüşüp ayarlama yapmak; ithalat/ihracat iznine gerek olup olmadığı dahil,
• Taşıyıcı ile önceden görüşerek, gönderinin taşıma için kabul edilmesini ve (mümkünse) en kestirme yoldan gitmesini sağlamak
• Gerekli belgeleri hazırlamak (izin, gönderi ve nakliye belgeleri dahil)
• Paketi gönderir göndermez alıcıya tahmini varış zamanını haber vermek.

Taşıyıcının sorumlulukları

• Göndericiye nakliye belgelerinin doldurulmasına ilişkin tavsiyede bulunmak
• Göndericiye doğru paketleme hakkında tavsiyede bulunmak
• Paketin en kestirme yoldan gitmesini sağlamak için göndericiye yardım etmek ve yolu konfirme etmek
• Gönderi ve nakliye belgelerini korumak ve arşivlemek

Alıcının sorumlulukları

• Paketin kabulü (ithalatı) için ulusal makamlardan gerekli izin(ler)i almak.
• Göndericiye, ulusal makamlarca gerek duyulan ithalat izni, yetki mektubu ya da gerekli diğer belgeleri sağlamak
• Paketin en verimli ve uygun zamanda kabulünü ayarlamak
• Göndericiye, paketi aldığını haber vermek

Posta gereklilikleri

Kategori A enfeksiyöz maddeler posta hizmetleri aracılığıyla taşınma için kabul edilmeyecektir. Kategori B enfeksiyöz maddeler ise ulusal posta düzenlemelerine göre taahhütlü hava postası ile sevk edilebilirler. Türkiye'de PTT aracılığı ile gönderilecek bu tür örnekler için PTT Genel Müdürlüğü, Mektup Postası Tüzüğü’ne bakılmalıdır (1,4).

Dökülme-saçılma ve acil durumlar

Paketleme esnasında bir enfeksiyöz madde dökülme-saçılması söz konusu olduysa "Ulusal Laboratuvar Güvenliği Rehberi"nin dökülme-saçılma dekontaminasyon prosedürleri izlenmelidir.

ABD'de 2001 yılında yaşanan şarbon-mektupları dışında bugüne kadar taşıma- ilişkili maruziyetten kaynaklanan enfeksiyon rapor edilmemiştir. İstatistik verileri P620 ve P650 uyumlu paketler ile enfeksiyöz maddelerin herhangi bir sızdırma ve kayıp olmaksızın taşındıklarını göstermektedir. Örneğin 2003 yılında dünya genelinde taşınan toplam 4.92 milyon birincil kabın sadece 106'sında (%0.002) kırılma olduğu, bunların hepsinde de materyalin emici malzeme tarafından emildiği ve ikincil kabın dışına sızma olmadığı kaydedilmiştir (4).

ÖZET NOTLAR

Enfeksiyöz maddelerin hava yoluyla gönderimindeki kısıtlılıklar nelerdir?

---

Gönderim kısıtlılıkları

• Ağırlık ve boyut (dış paketler hariç olmak üzere)

  Kategori A maddeler

  Yolcu uçakları için paket başına maks. 50 mL veya 50 g Kargo uçakları için paket başına maks. 4 litre veya 4 kg

  Kategori B maddeler

  Yolcu/kargo uçakları için paket başına maks 4L veya 4 kg Yolcu/kargo uçakları için birincil kap başına maks. 1 litre

• Birden fazla sayıda örnek

  Birden fazla birincil kap teması önlemek amacıyla tek tek sarılarak ya da ayrılarak aynı paket içine yerleştirilebilir

• Paket boyutları

  P620 paketleri:

  En küçük dış boyut 10 cm’den az olmamalıdır.

  P650 paketleri:

  Dış paketin en az bir yüzü minimum 10 cm x 10 cm boyutlarında olmalıdır

Kategori A için paketleme gereklilikleri nelerdir?

Kategori A enfeksiyöz madde paketleme

• Birincil kap sızdırmaz olmalıdır
• İkincil kap sızdırmaz olmalıdır
• Dış kap sert olmalıdır

• 'UN spesifikasyon işaretlemesi'ne haiz olmalıdır (sertifikası bulunmalıdır):

  • 95 kPa'da basınç test edilmiştir
  • 9 m'den düşme test edilmiştir
  • 7 kg'da yırtılma test edilmiştir
  • İstifleme test edilmiştir
• Gönderici eğitilmelidir.

• Dış kap üzerinde gösterilmesi zorunlu işaretlemeler

  • Göndericinin adı ve adresi
  • Alıcının adı ve adresi
  • Sorumlu kişinin adı ve telefon no (gönderi ulaşana kadar 7/24 uygun olan; acil durum iletişim kişisi)
  • Uygun gönderi adı
  • UN numarası
  • UN spesifikasyon işaretlemesi